کبد چرب

کبد چرب که تحت عنوان استئاتوز کبدی نیز شناخته می شود، زمانی روی می دهد که در کبد چربی انباشته می شود. وجود مقادیر اندکی چربی در کبد طبیعی است، اما مقدار زیاد آن می تواند برای سلامتی مشکل ساز شود. کبد دومین ارگان بزرگ بدن است. این بخش به هضم مواد مغذی حاصل از مواد غذایی و نوشیدنی ها کمک می کند و مواد مضر خون را فیلتر می کند. چربی زیاد کبد می تواند باعث التهاب کبد شده و به آن آسیب برساند و   ایجاد زخم کند. در موارد شدید، این زخم می تواند نارسایی کبدی را در پی داشته باشد.

بروز کبد چرب در شخصی که الکل زیاد مصرف می کند، به عنوان بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) شناخته می شود. این بیماری در فردی که الکل زیادی مصرف نمی کند، بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) خوانده می شود. طبق تحقیقات محققان در ژورنال جهانی علوم گوارشی، بیماری کبد ناسالم غیر الکلی  ۲۵ تا ۳۰ درصد از مردم ایالات متحده و اروپا را مبتلا می کند.

علائم کبد چرب کدامند؟

در بسیاری از موارد کبد چرب علائم قابل توجهی ندارد. اما ممکن است احساس خستگی و یا احساس ناراحتی یا درد در سمت راست بالای شکم داشته باشید. بیماری کبد چرب در برخی از افراد مبتلا عوارضی مانند زخم کبدی ایجاد می کنند. زخم کبدی به عنوان فیبروز شناخته شده است. فیبروز شدید کبدی موسوم به سیروز ممکن است با بروز علائمی مانند موارد زیر همراه باشد:

• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن
• ضعف
• خستگی
• خونریزی از بینی
• خارش پوست
• زردی پوست و چشم
• خوشه های شبکه مانند رگ های خونی در زیر پوست
• درد شکم
• تورم شکم
• تورم پاها
• بزرگ شدن پستان در مردان
• گیجی

سیروز اساساً یک بیماری مهلک است.

علل ایجاد کبد چرب

کبد چرب زمانی رخ می دهد که چربی زیادی در بدن تولید شود و یا متابولیزه چربی به اندازه کافی صورت نگیرد. چربی اضافی در سلول های کبدی ذخیره شده و در آن ها تجمع می یابد و باعث بیماری کبد ناسالم می شود.

تولید این چربی می تواند علل مختلفی داشته باشد. به عنوان مثال، مصرف زیاد الکل می تواند باعث بیماری کبد ناسالم الکلی شود. این اولین مرحله از بیماری کبدی ناشی از الکل است. در افرادی که زیاد الکل مصرف نمی کنند، علت بیماری کبد چرب خیلی مشخص نیست. یک یا چند مورد از عوامل زیر ممکن است در این زمینه نقش داشته باشند:

• چاقی
• قند خون بالا
• مقاومت به انسولین
• بالا بودن سطح چربی ها در خون، به ویژه تری گلیسیرید

عللی که کمتر شایع هستند شامل موارد زیر هستند:

• بارداری
• کاهش سریع وزن
• برخی از انواع عفونت ها، مانند هپاتیت C
• عوارض جانبی برخی از داروها، مانند متوترکسات (Trexall)، تاموکسیفن (Nolvadex)، آمیودورون (Pacerone) و اسید والپروئیک (Depakote)
• قرار گرفتن در معرض سموم خاص

برخی از ژن ها نیز ممکن است در افزایش خطر ابتلا به کبد چرب مؤثر باشند.

تشخیص بیماری کبد چرب

برای تشخیص کبد ناسالم پزشک ضمن گرفتن شرح حال، معاینه فیزیکی انجام داده و دستور انجام یک یا چند آزمایش را می دهد.

سابقه پزشکی بیمار مبتلا به کبد چرب

در صورتی که پزشک نسبت به ابتلای فرد مشکوک باشد، احتمالاً سؤالاتی درمورد موارد زیر مطرح خواهد کرد:

• سابقه پزشکی خانوادگی، از جمله سابقه بیماری کبدی
• مصرف الکل و سایر عادات سبک زندگی
• هرگونه بیماری پزشکی که ممکن است به آن مبتلا باشد
• هر داروی احتمالی که مصرف می کند
• آخرین تغییراتی که در سلامتی وی رخ داده است

در صورت داشتن حس خستگی، کاهش اشتها یا سایر علائم غیر قابل توضیح، آن را با پزشک فوق تخصص گوارش، کبد و آندوسکوپی درمیان بگذارید.

معاینه بدنی بیمار مبتلا به کبد چرب

برای بررسی التهاب کبد، پزشک ممکن است شکم فرد را لمس کرده یا فشار دهد. در صورتی که کبد بزرگ شده باشد ممکن است بتواند آن را حس کند. با این وجود، این احتمال نیز وجود دارد که کبد بدون بزرگ شدن دچار التهاب شده باشد و در نتیجه دکتر گوارش و کبد با لمس کردن نتواند التهاب کبد را تشخیص دهد.

آزمایش خون بیمار مبتلا به کبد چرب

در بسیاری از موارد، بیماری کبد چرب پس از آزمایش خون، که نشانگر افزایش آنزیم های کبدی است، تشخیص داده می شود. به عنوان مثال، پزشک ممکن است دستور انجام آزمایش آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و تست آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) را برای بررسی آنزیم های کبدی صادر کند.

این آزمایشات ممکن است در صورت بروز علائم یا نشانه های بیماری کبدی و علائم کبد ناسالم توصیه شود و یا ممکن است به عنوان بخشی از تست های خونی معمول صورت گیرد. بالا بودن آنزیم های کبدی نشانه التهاب کبد است. بیماری کبد ناسالم یکی ازعلل  التهاب کبد است، اما این تنها دلیل نیست. اگر نتیجه آزمایش بالا بودن آنزیم های کبدی مثبت باشد، احتمالاً پزشک برای شناسایی علت التهاب انجام آزمایش های بیشتری را تجویز کند.

مطالعات تصویربرداری بیمار مبتلا به کبد چرب

پزشک ممکن است از یک یا چند تست تصویربرداری زیر برای بررسی چربی اضافی یا دیگر مشکلات کبدی استفاده کند:

• سونوگرافی
• سی تی اسکن
• اسکن MRI

آنها همچنین ممکن است انجام آزمایشی بنام الاستوگرافی ناپایدار تحت کنترل لرزش (VCTE ، FibroScan) را توصیه کنند. ذر این تست برای اندازه گیری سفتی کبد از امواج صوتی با فرکانس پایین استفاده می شود. این امر می تواند به بررسی زخم کمک کند.

بیوپسی کبد چرب

بیوپسی کبد بهترین راه برای تعیین شدت بیماری کبد در نظر گرفته می شود. در بیوپسی کبد، پزشک سوزنی را به داخل کبد وارد کرده و یک قطعه از بافت را برای معاینه بر می دارد. به منظور کاهش درد از بی حسی موضعی استفاده می شود. این آزمایش می تواند به تشخیص وجود بیماری کبد ناسالم و همچنین زخم کبدی کمک کند.

راه درمان کبد چرب

در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان بیماری کبد ناسالم تأیید نشده است. تهیه و تست داروها برای درمان این بیماری مستلزم تحقیقات بیشتری است. در بسیاری از موارد، تغییرات سبک زندگی می تواند به درمان بیماری کبد چرب کمک کند. به عنوان مثال، پزشک ممکن است به انجام موارد زیر توصیه داشته باشد:

• اجتناب یا محدود کردن مصرف الکل
• اقدام برای کاهش وزن
• ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی

در صورت بروز عارضه جانبی ممکن است پزشک معالج درمان های دیگری را توصیه کند. به عنوان مثال، برای درمان سیروز ممکن است موارد زیر تجویز شود:

• تغییر سبک زندگی
• داروها
• عمل جراحی

سیروز می تواند منجر به نارسایی کبدی شود. در صورت بروز نارسایی کبدی، ممکن است نیاز به پیوند کبد باشد.

درمان های خانگی کبد چرب

تغییرات سبک زندگی اولین رویکرد درمانی برای بیماری کبد چرب است. بسته به شرایط فعلی و عادت های زندگی ممکن است موارد زیر کمک کننده باشند:

• کاهش وزن
• کاهش میزان مصرف الکل
• داشتن رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی که میزان کالری اضافی، چربی اشباع و چربی های ترانس آن اندک باشد
• انجام حداقل ۳۰ دقیقه ورزش در بیشتر روزهای هفته

طبق اعلام کلینیک مایو، برخی از شواهد نشان می دهند که مکمل های ویتامین E ممکن است به جلوگیری یا درمان آسیب کبدی ناشی از بیماری کبد چرب کمک کنند. با این حال تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. مصرف زیاد ویتامین E با خطراتی برای سلامتی همراه است.

همیشه پیش از امتحان کردن یک مکمل جدید یا داروی طبیعی با پزشک خود صحبت کنید. برخی مکمل ها یا داروهای طبیعی ممکن است به کبد استرس وارد کنند یا با داروهایی که مصرف می شوند تداخل داشته باشند.

بیشتر بخوانید: درمان سردی معده

رژیم غذایی مربوط به بیماری کبد چرب

در صورت ابتلا به بیماری کبد چرب، پزشک ممکن است برای کمک به درمان بیماری و کاهش عوارض جانبی شما را ترغیب به تغییر رژیم غذایی کند. به عنوان مثال ممکن است  بر انجام موارد زیر توصیه داشته باشند:

• مصرف خوراکی هایی مانند میوه، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل که سرشار از مواد مغذی گیاهی هستند.
• محدود کردن مصرف کربوهیدرات های تصفیه شده مانند شیرینی، برنج سفید، نان سفید و سایر دانه های تصفیه شده
• محدود کردن مصرف چربی های اشباع که در گوشت قرمز و بسیاری از محصولات حیوانی یافت می شوند
• اجتناب از مصرف چربی های ترانس که در بسیاری از میان وعده های فرآوری شده وجود دارند.
• اجتناب از مصرف الکل

پزشک ممکن است، برای کاهش کالری های رژیم غذایی شما را به کاهش وزن تشویق کند.

انواع بیماری کبد ناسالم

دو نوع عمده از بیماری کبد چرب وجود دارد: غیر الکلی و الکلی.

• بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) شامل کبد چرب ساده غیر الکلی، استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH) و کبد چرب حاد بارداری (AFLP) است.
• بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) شامل AFLD ساده و استئاتوهپاتیت الکلی (ASH) است.

بیماری کبد چرب غیر الکلی

 استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH)

استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH) نوعی NAFLD است. این وضعیت زمانی روی می دهد که تولید چربی اضافی در کبد با التهاب کبدی همراه باشد. در صورتی که کبد ضمن وجود چربی اضافی در آن، ملتهب باشد و هیچگونه سابقه مصرف زیاد الکل  وجود نداشته باشد، ممکن است پزشک بروز NASH را تشخیص دهد. NASH در صورت عدم درمان می تواند موجب زخم کبد شود. این وضعیت در موارد شدید می تواند سیروز و نارسایی کبدی را در پی داشته باشد.